ولوله در شهر - سخنی با دوستان عزیز پادکست مورّخ

مجموعه ها

منابع و مقالات

کتابخانه

شبکه های اجتماعی

سخنی با دوستان عزیز پادکست مورّخ
1403/04/6

سخنی با دوستان عزیز پادکست مورّخ

اخیراً کانال یوتیوب «پادکست مورّخ» (1) موضوعی را تحت عنوان «تاریخچه شیخیه، بابیّت و بهائیّت» (2) پخش کردند که سبب تعجّب نویسنده گردید. زیرا علیرغم این که تیم مورّخ مدّعی بوده و هست که دربارۀ هر موضوعی که می سازد سعی می کند از منابع معتبر استفاده کند و با بی طرفی صرفاً به نقل مطالب بپردازد و قضاوت را به شنوندگان و بینندگان واگذارد، امّا در مورد موضوع بسیار مهمّی چون «تاریخچه شیخیه، بابیّت و بهائیّت» که بخصوص در دهه های اخیر متفکرین منصفی غیر بهائی نیز دربارۀ آن مقالات و کتب و مستند و فیلم های در خور توجّهی نوشته و تهیه کرده اند (3) متأسفانه از تک منبعی که از قضا ردّیه ای علیه ادیان بابی و بهائی است استفاده کرده است و به این ترتیب خواسته یا ناخواسته تحت تأثیر تحریفات کتاب «دُن کیشوت های ایرانی» از مسیر بی طرفی دور شده و وسیلۀ دروغ‌رسانی (Disinformation) و انتشار اطلاعات نادرست (Misinformation) شده است.

تک منبع مزبور کتاب «دُن کیشوت های ایرانی» اثر آقای بیژن عبدالکریمی است (4) که همان طور که از عنوان کتاب پیدا است بنیان گذاران ادیان بابی و بهائی و پیروانشان را نفوسی کاذب و اسیر اوهام و خیالات معرفی کرده است. از آنجا که دوستان عزیز مورّخ مدّعی بی طرفی و رعایت انصاف و واگذاردن قضاوت به شنوندگانشان هستند و می کوشند با استفاده از منابعی که انتخاب می کنند فشرده ای راجع به موضوعی خاص را- آن هم با اجرای مسلّط و هنرمندانه و جذّاب آقای احمد هاشمی- ارائه دهند، نگارنده با دیدن تک منبع مزبور و اجرای قسمت هایی از آن که بعضاً با لودگی گوینده دربارۀ مقدّسات پیروان یک دین همراه بود، هم متعجّب شدم و هم متأسّف. براستی چرا با وجود منابع موثق بی شمار بهائی و غیر بهائی راجع به ادیان بابی و بهائی از تک منبعی استفاده کرده اند که ردّیه ای علیه ادیان بابی و بهائی و فاقد پایایی (Reliability) و روایی (Validity) است؟! آیا به خاطر عجله و سهولتِ تحقیق از یک منبع و عدم رجوع به منابع دیگر بوده است، یا از کم یا بی اطلاعی از منابع موثّق دیگر، یا خدای ناکرده عمداً، یا خدای ناکرده به خاطر اجبار از بیرون در انتخاب موضوع یا منبع مزبور؟ نمی دانم! ولی بنده به خاطر علاقه ای که در غربت به شنیدن بعضی پادکست های تیم مورّخ داشته و دارم، و متوجّه هستم که پادکست های تیم مورّخ بالنّسبه به تحقیقاتِ سطحِ عالی و معتبر دانشگاهی طبیعتاً فاقد روایی و پایایی لازم است، سعی می کنم علت انتخاب منبع مزبور را عجلۀ ایشان در انتخاب منبع و آشنایی محدودشان با نویسندۀ «دُن کیشوت های ایرانی» بدانم.

به این جهت شاید بد نباشد مختصری دربارۀ هم میهن عزیز استاد بیژن عبدالکریمی و «دُن کیشوت های ایرانی» ایشان با ارجاع به پاسخ مفصّلی که قبلاً به کتاب ایشان تحت عنوان «زین قصّه هفت گنبدِ اَفلاک پُرصداست/ دُنْ کیشوتَش مَدانْ نِدا نِدایِ خداست» (5) داده ام عرض کنم. اساساً مشکل و دغدغۀ حل نشدۀ فکری آقای عبدالکریمی و امثال ایشان مواجهه با بحران مَدَنیّتِ ایران و مسألۀ پیچیدۀ جریان سنّت- مدرنیته و پیدا کردن راه حلّ برای آن است که «پاشنۀ آشیل» و مشکل و چالش و سرگیجه و پریشانی و دیلما [بُن بست] و دغدغۀ نه تنها آقای عبدالکریمی بلکه مشکل عامّ متفکّرین اسلامی یکی دو قرن اخیر اعمّ از سنّت گرایان و کهنه اندیشان از یک طرف و نیز همۀ نوگرایان و نواندیشان و روشنفکران دینی و غیر دینی از طرف دیگر است. (6)

ایشان در حالی که سخت به دنبال حل مشکل سنّت- مدرنیه و پیدا کردن «امری معنوی» (7) به عنوان راه حل هست، همچون امثال مرادشان آقای علی شریعتی (8) به بن بست برخورده است. و از عجایب آن که ایشان علی رغم این که در جای جای کتاب «دُن کیشوت های ایرانی» تعالیم مترّقی ادیان بابی و بهائی را نقل و به آن همه تقویٰ و انقطاع و فداکاری و صداقت و خلوص و شجاعت و شهادت و شکنجه و زندان و بلایای بی شمار بابیان و بهائیان اعتراف می کند، مع ذلک حقیقتِ ادیان بابی و بهائی را که «امر معنوی» حقیقی عصر جدید است قبول ندارد و شخصیّت های آن را مِصداقِ بارزِ دُن کیشوتیسم و دروغ پردازی و زادۀ خیالات و توهّمات بشری و دارای نتایجی عبث و بیهوده و کُمیک- تراژیک می داند. لذا جای تعجّب نیست که نتیجۀ پیشداوری و تعصّب و دروغ‌رسانی (Disinformation) و انتشار اطلاعات نادرست (Misinformation) و عدمِ درک حقیقتِ اِلهیِ اَدیان بابی و بهائی توسّط ایشان- و انتقال آن به تیم عزیز مورّخ- چنان باعث پریشانی و اِعجابِ فکری ایشان در برابر حقایقِ مُعجزآسای ظهور حضرت باب و بهاءالله شده باشد که رمان خود را با این جمله تمام نماید: «امّا تمامی این داستان عجیب را، که صرفاً یکی از هزاران قصّۀ عجیب تاریخ است، چگونه باید برای خویش فهم‌پذیر ساخت؟»

متأسفانه آقای عبدالکریمی عزیز علاوه بر آن که هنوز در فهم‌پذیر ساختن «امر معنوی» عصر جدید جامعۀ بشری سرگشته مانده اند، در مرداب فساد و اختلافات لاینحل اصول گرایی و اصلاح طلبی و دیگر مناقشات ذاتی شدۀ جمهوری اسلامی نیز گیر کرده اند، چنان که گاه مورد توجّه و گاه مورد بی مهری حکومت واقع شده اند بطوری که هم از دانشگاه اخراج شدند و هم حتّی بهائی ستیز و ردّیه نویسی چون حسن ارشاد معروف به ناصرالدّین نیز به ایشان ایراد گرفته که چه لزومی به نوشتن ردّیۀ «دُن کیشوت های ایرانی» بوده است که از جهتی می تواند تبلیغ دیانت بهائی باشد! (9) و اینجا دلسوزانه به برادر عزیزم آقای عبدالکریمی عرض می کنم که جمهوری اسلامی ایران به هیچ یک از خادمین ردّیه نویس بهائی ستیزش وفا نکرده است چنان که هر یک از ایشان بعد از سال ها خوش خدمتی و ردّیه نویسی و بهائی ستیزی، تاریخ مصرفشان تمام شد و در مرداب قدرنشناسی و بی وفایی جمهوری اسلامی نام و ذکرشان متروک و مهجور ماند (10) تا چه رسد به آقای عبدالکریمی عزیز که اگرچه به نظر بهائی ستیز نیستند ولی ردّیه شان یکی از بهانه های بهائی ستیزی در ایران عزیزمان تواند بود. (11)

باری، حال که آقای عبدالکریمی عزیز و همۀ نوگرایان و نواندیشان دینی که علیرغم اختلاف نظرهایشان از یک طرف با یکدیگر، و از طرف دیگر با سنّت گرایان مذهبی، اذهانشان شدیداً درگیر مشکل سنّت- مدرنیته است و چنان که خود مدّعی اند قدم اوّل را بدرستی در بازنگری و رفع و زدودن خرافات و تقالید و اوهام و جهالتِ مقدّس و دُن کیشوتیسم وارد شده در عقاید اسلامی و شیعه بطور اَخَصّ برداشته اند، وقت آن است که باید آغاز یا بازنگری ای نیز دربارۀ مطالعاتشان دربارۀ ادیان بابی و بهائی نمایند. زیرا تنها و تنها راه رفع مشکلات ذهنی این عزیزان فرهیختۀ هم میهنمان مطالعۀ دقیق و منصفانه راجع به آثار و تعالیمی است که حضرت بهاءُالله ارائه فرموده اند. اگر چنین نشود، از چالۀ مشکل و چالش و سرگیجه و پریشانی و دیلما [بُن بست] و دغدغه و «پاشنۀ آشیلِ» سنّت- مدرنیته بیرون نیامده، در چاهِ نفیِ حقیقتِ اسلام و قرآن فرو خواهند افتاد، چنان که همین الآن بعضی در این چاه فرو افتاده اند و حقیقتِ وَحیانیِ قرآن و اسلام را زیر سؤال برده اند. (12)

راه برون رفت از آن چاله و از این چاه را بنیان گذاران همان دو آئین ربّانی بابی و بهائی نه تنها برای ایران عزیزمان بلکه برای جهانیان تشریع و توضیح فرموده اند؛ بیت العدل اعظم، مرکز جهانی بهائی، در پیام مُهیمن و بسیار مهمّ مورّخ ۲۶ نوامبر ۲۰۰۳ دربارۀ این حقیقت می فرمایند:

«حَلِّ بحرانِ مَدَنیّتِ ایران نه در تقلید کورکورانه از فرهنگِ سَقیمِ غرب است و نه در بازگشت به جاهلیّتِ قرونِ وسطی. راه نجات را در آستانۀ این بحران، نَجلِ [نسل؛ فرزند] بزرگوار همان سرزمین که امروز جز در موطن مقدّس خویش در جمیع قارّات عالم مورد تعظیم و تکریم است [اشاره به حضرت عبدُالبَهاء، جانشین منصوص حضرت بهاءُالله] با کلامی نافذ و رسا [در رسالۀ مَدَنیّه] بیان فرمود. چه خوش گفته شاعر که «دوست در خانه و ما گِرد جهان می گردیم». نمونه ای از تقدیر و تکریم مردم جهان از مقام حضرت بهاءالله را می توان در مراسمی دید که در روز ۲۹ می سال ۱۹۹۲ میلادی در جلسۀ رسمی پارلمان برزیل به مناسبت صدمین سال صعود آن حضرت منعقد شد و ضمن آن از مقام بنیانگذار آئین بهائی و تعالیم مبارکه اش و خدماتی که جامعۀ پیروانش به نوع بشر ارزانی داشته تجلیل گردید. در آن روز سخنگوی مجلس و نمایندگان جمیع احزاب به پا خاستند و یکی بعد از دیگری آن مَظهَرِ ظهورِ اِلهی را در بیانات خویش ستودند و حضرتش را آفرینندۀ «عظیم ترین مجموعۀ آثار دینی که تا کنون به قلم یک فرد تألیف شده» خواندند و پیام مبارکش را پیامی «برای جمیع نوع بشر ورای تفاوت های بی اهمیت نژادی، مذهبی و ملّی» توصیف نمودند.» (13)

باری، دوستان تیم مورّخ، پادکست خود را با نقل قولی از علی شریعتی آغاز کرده اند که می گوید: «در دورانی که اروپا مسیر ترقی را در پیش گرفته بود در ایران دو امام زمان ظهور کرد، دوّمی به پیغمبر و خود خدا هم تبدیل شد در چنین شرایطی بود که مشروطیّت ظهور کرد مثل بر ق آمد مثل باد هم رفت». تیم مورّخ همان توهمّات و اکاذیب و تحریفات آقای عبدالکریمی را بازگو می کند که ادّعا کرده شیخ احمد احسائی و سیّد کاظم رشتی و حضرت باب و حضرت بهاءالله با طرح خواب و رؤیا و معجزه و خرافات و دسیسه و صحنه سازی برای خود دین و تاریخ دینی ساخته و جعل کرده اند. آقای عبدالکریمی در مصاحبۀ خود با روزنامۀ سازندگی ادّعا می کند بابی ها و بهائی ها با تاریخ سازی: «می کوشند تاریخ را به نحوی بازسازی کنند که منتهی به تأیید و اثبات نظام اعتقادی آنها باشد و این که چگونه نظام های تئولوژیک می کوشند به خودشان و پاره ای از باورها تقدّس ببخشند.»

برای روشن شدن پوچی این ادّعا، قسمت هایی از جوابیۀ «دُن کیشوت های ایرانی» را عیناً نقل می کنم تا معلوم شود آن صدها فکت تاریخی در وقایع ادیان بابی و بهائی و رشد بی نظیر آن در جهان و اقدامات سیستماتیک و مستمر و خستگی ناپذیر بهائیان در جهت ایجاد رفاه مادّی و معنوی و صلح جهانی و وحدت عالم انسانی، چیزی نیست که از عهدۀ فرد یا گروهی برآید که بتوانند چنین روند تاریخی واقعی معجزآسای 181 ساله را جعل و صحنه سازی و تاریخ سازی کرده باشند. حقیقت این است که: «زین قصّه هفت گنبدِ اَفلاک پُرصداست/ دُنْ کیشوتَش مَدانْ نِدا نِدایِ خداست».

امّا قسمت هایی از جوابیۀ مزبور:

«... نگارنده توجّه برادر عزیزم آقای عبدُالکریمی را به این نکتۀ بسیار بسیار مهمّ جلب می کند که این فقط شیخ احمد احسائی و سیّد کاظم رشتیِ مسلمان- به عنوان «مبشّرین شرقیِ» ادیان بابی و بهائی- نبودند که طبق آیات قرآن و احادیث اسلامی نزدیکی ظهور موعود را بشارت دادند، بلکه علاوه بر ایشان چندین نفر دیگر از مسلمانان- و یک نفر هندی- بودند که بشارت ظهور را می دادند و تاریخ آن را تعیین می کردند که این خود نشانه ای از حقیقی- و نَه اوهام و خیالی- بودنِ آن بشارات و تحقّقِ آنهاست. شرح مختصر یازده نفر از این «مبشّرین شرقی» را آقای نصرت الله محمّد حسینی از فضلای بهائی در صفحات 104- 100 کتاب «حضرت باب» آورده اند. و از این هم بسی جالب تر و مهمّ تر آن که علاوه بر این «مبشّرین شرقی»، چندین نفر نیز از علمای مسیحی بوده اند که به عنوان «مبشّرین غربی» با تعیین تاریخ ظهور حضرت باب در سال 1260 ه. ق. (1844 میلادی) به ادیان بابی و بهائی بشارت دادند. شرح مختصر چهارده نفر از ایشان نیز در همان کتاب تألیف آقای نصرت الله محمّد حسینی در صفحات 100- 92 آورده شده است. و در کتاب «رحیق مختوم»، جلد 2، صص: 1005- 1000 تألیف دانشمند بهائی عبدالحمید اشراق خاوری، به نقل از مقالۀ حسین بک کوچرلینسکی، شرح مختصر شانزده نفر از مبشّرین غربی آمده است. به این ترتیب پیش بینی سال 1260 ه. ق. (1844 میلادی) که آقای عبدالکریمی آن را از دستمایه ها و مبانی اصلیِ آغاز و پایانِ رُمان «دُن کیشوت های ایرانی» قرار داده و در صص: 13- 15 رُمان راجع به آن توضیح داده و به نظر گمان نموده است فقط استنباط شیخ و سیّد بوده است، نه تنها توسّط شیخ احمد و سیّد کاظم بیان شده بود، بلکه توسط مبشّرین غربی هم تعیین شده بود؛ شیخ و سیّد از روی قرآن و احادیث اسلامی دریافته بودند، و مبشّرین غربی از آیات کتب عهد عتیق و جدید، و این امر صحّتِ آن بشارت ها و حقیقتِ تحقّق ظهور حضرت باب را ثابت می کند. در واقع نَفسِ تَحَقّقِ حقایقِ مذکور در طول تاریخ ادیان بابی و بهائی نشانۀ صحّت آنها بوده و نشان می دهد از منشاء عقل کلّی الهی است و نه عقول جزئیۀ بشری.

از آنجا که نکتۀ فوق برای اثبات غلط بودن ادّعای آقای عبدالکریمی و مُرادشان علی شریعتی، بسیار مهمّ است، توضیحی بیش تر ضروری است. ادّعای مزبور مطلبی است در مقدّمۀ رُمان «دُن کیشوت های ایرانی» از علی شریعتی که می گوید: "در نیمۀ قرن نوزدهم، صد سال پیش، درست در همان سال ها که دولت های اروپا خیمه های سیاسی- اقتصادی و فرهنگی خود را، پس از تسخیر نظامی آسیا و آفریقا در این سرزمین برپا می کردند و روشنفکران و دانشمندان و نویسندگان اروپایی از استثمار سخن می گفتند، در اروپای غربی و مرکزی و انگلیس، جنگ طبقاتی و رهایی کارگر و مبارزه با سرمایه داری درگیر بود و مسألۀ جامعۀ آزاد و برابری انسانی و سوسیالیسم و سندیکالیسم و نفی دولت و جامعۀ بی طبقه مطرح می شد، "مالکیّت دزدی است" نوشته می شد و فقر فلسفه و فلسفۀ فقر و کاپیتال و مقدمه بر اقتصاد سیاسی؛و آلمان و فرانسه و انگلستان صحنۀ مبارزات طبقاتی و سندیکالی بود و بحث از انقلاب طبقاتی و شخصیّت توده و استقرار مالکیت اجتماعی...، [با توطئۀ بیگانگان] در هر یک از کشورهای اسلامی یک عدد امام زمان ظهور می کرد و ایران به فاصلۀ بیست سال، دو تا، که دوّمی به پیغمبر و بعد به خود خدا هم تبدیل شد!" عین همین ادّعا را آقای عبدالکریمی در مصاحبه شان با روزنامۀ سازندگی چنین می گوید: "در روزگاری که اروپا دچار انقلاب صنعتی و عصر روشنگری و تحولات فکری و فلسفی بود در هر گوشه ای از جامعۀ ما یک نفر به نام موعود ظهور پیدا می کرد و همین امر نیروهای اجتماعی ما را چگونه تلف کرده، چه مسائل و مصائبی را برای جامعه ما ایجاد می کرد."

بطلان این ادّعا از همین وجودِ «مبشّرین غربیِ» ظهورِ ادیان بابی و بهائی علاوه بر «مبشِّرین شرقی» ظهور آشکار می شود. همین که در غرب هم مبشّرین مسیحی بشارت به سال 1260 ه. ق. (1844 میلادی) برای ظهور موعود را دادند اثبات می کند بشارات مبشّرین شرقی همچون شیخ احمد و سیّد کاظم رشتی ناشی از عقب افتادگی و توهّم شیعیان ایران دوران قاجار نبوده بلکه عین حقیقت و صادق بوده است. فقط شیخ احمد احسائی و سیّد کاظم رشتی نبودند که وعدۀ نزدیکی ظهور را طبق وعده های قطعی و یقینی قرآن مجید و احادیث صحیحه- و نه جعلی- در 1260 ه. ق. دادند، بلکه مسیحیان نیز تاریخ 1844 (1260 ه. ق.) را پیش بینی کردند و منتظر بودند. پس ظهور مربّیان آسمانی دو ظهور بابی و بهائی و قهرمانانی که به ایشان مؤمن شدند و در راهش فداکاری کردند توهّمی از روی دُن کیشوتیسم نبوده بلکه عین واقع بوده است. اگر آقای عبدُالکریمی در مقدمۀ «دُن کیشوت های ایرانی» از علی شریعتی آورده که در شرایطی که غرب پیشرفت می کرد در شرق عقب ماندۀ متوهّم امام زمان درست می کردند، می بینیم که در همان غرب پیشرفته هم بشارتِ ظهورِ موعود رایج بوده است و مسیحیان منتظر ظهور موعود بودند و همین اثبات می کند دغدغۀ ظهور در شرق و غرب هر دو بوده نه آن که این امر دسیسۀ غربی ها برای فریب و استثمارِ شرقی ها بوده باشد...

... و امّا می رسم به آخرین شاهکار هم میهن عزیزم آقای بیژن عبدُالکریمی. قبل از آن باید عرض کنم ایشان در کنار تحریفات لفظی و مفهومی که در نوشتن رُمانشان کرده است، مطالب صحیحی نیز دربارۀ دو ظهور بابی و بهائی به نقل از بعضی تواریخ بهائی نوشته است که کوشش های سه ساله شان در نوشتن رُمان جای تشکر و قدردانی دارد. امّا باید اشاره نمایم که آخرین شاهکار ایشان، که به خاطرِ مشکلاتِ فکری- فلسفیِ خودشان در درگیری با بُن بستِ سنّت- مدرنیته، دو موعود جمیع ادیان، حضرت باب و حضرت بهاءُالله، را، اَستَغفِرُالله «دُن کیشوت» نامید و قیام و جنبش و ادیان و تعالیمشان را مُوْلِد و مولودِ جهل و خرافات و تقالید و تعصّبات و خیالات و ساده لوحی و توهّمات بشری و دُنکیشوتیسم و دروغ مقدّس و متعارض با حقیقت و دارای نتایجی عبث و پوچ و بیهوده و ویرانگر و کُمیک- تراژیک و ناسازگار با جهانِ معاصر دانست، آن است که در حالی که در آخرین جملۀ رُمانشان متعجّبانه می نویسد «امّا تمامی این داستان عجیب را، که صرفاً یکی از هزاران قصّۀ عجیب تاریخ است، چگونه باید برای خویش فهم‌پذیر ساخت؟»، همه و همۀ وقایعِ مُعجزآسای تاریخِ ادیان بابی و بهائی را، که به زعم ایشان مِصداقِ «دُن کیشوتیسم» و خواب و خیال است، ساخته و پرداختۀ «تاریخ سازی» حضرت شوقی ربّانی وانمود می کند و می نویسد:

«به هر تقدیر، آنچه دربارۀ شوقی افندی گفتنی است این است که تلاش های عملی وی برای سازمان بخشی به جامعۀ بهائی و نیز کوشش های نظری و تاریخی اش برای ساختن یک تاریخ برای آئین بهائی شایان و باورنکردنی است. این شوقی افندی بود که با آثار خود برای بهائیّت یک تاریخ ساخت. به اعتقاد وی بهاءُالله، یعنی میرزا حسینعلی نوری، "پیامبر تمدّن و تحوّل عموم نوع بشر" و "مبدأ عصر جدید جهانی در تاریخ انسانی است".»» (14)

در آخر مقال عزیزان تیم مورّخ را دعوت می کنم که منصفانه پاسخ «دُن کیشوت های ایرانی» را //velvelehdarshahr.org/storage/articleFiles/VelvelehDarShahr-5.pdf

مطالعه فرمایند و علاوه بر آن برای آگاهی بیش تر از حقایق ادیان بابی و بهائی به سایت هایی که در یادداشت زیر تقدیم می شود مراجعه فرمایند. (15) و برای آن که چشم عزیزان هم میهنمان از جمله عزیزان تیم مورّخ روشن و قلوبشان از موهبت دینی که از کشور عزیزمان ظاهر گشته و شاخ و برگش در جهان گسترده شده شاد و مسرور گردد، بعضی آموزه ها و اصول بهائی به عنوان نمونه فهرست وار به شرح زیر تقدیم می گردد:

«وحدت عالم انسانی»، «لزوم و وجوب خدمت به جمیع نوع بشر به عنوان ملاک و تعریف جدید از انسان، حضرت بَهاءُالله می فرمایند: "امروز انسان کسی است که به خدمت جمیعِ مَنْ عَلَی الاَرض [همۀ انسان های روی کرۀ زمین] قیام نماید."»، «اهمّیت فوق العاده و لزوم دارا شدن صفات کمالی و آداب رحمانی همچون صداقت، امانت، وفا، تقوی، کَرَم، انصاف، تواضع، توکل، رضا، صبر، ادب، حیا، مَحَبّت، خلوص و صفای قلب،…»، «تعدیل معیشت اقتصادی و رفع فقر و ثروت مفرط»، «تعلیم و تربیت اجباری و عمومی دختران و پسران و ترجیح تربیت دختران بر پسران»، «صلح عمومی»، «تشکیل محکمۀ کُبرایِ بین المللی برای ایجاد و حفظ صلح و عدالت بین دُوَل و مِللِ عالم»، «دین حقیقی باید سبب الفت و مَحبّت شود و الّا جز تقالید و تعصّب و جهل و خرافات نبوده و بی دینی بهتر است»، «ترک انواع تقالید و تعصّبات و خرافات و لزوم جستجوی شخصی حقیقت و آزادی عقیده»، «تطابق علم حقیقی با دین حقیقی»، «تساوی حقوق مردان و زنان»، «وحدت زبان و خط جهانی»، «عدل و حقّ و نهی از ظلم و ستم»، «وحدت اساس جمیع ادیان الهی»، «نهی و منعِ تنجیس و تکفیر افراد و مذاهب و مِللِ دیگر»، «لزوم استمرار ظهورات و ادیان الهی»، «انسان ها همه میوه های یک درخت هستند نه دو درختِ کفر و ایمان»، «مساوات حقّ و حقوق مَدَنیّۀ و اقتصادی انسان ها»، «حفظ حقوق شخصی و تأمین ابتکار و آزادی افراد و حفظ ناموس نفوس»، «ممنوعیّتِ حرفه و شغل دینی و مقام روحانی امثال کشیشی و آخوندی»، «وجوب کار به عنوان عبادت و منع گدایی به عنوان شغل»، «عدم مداخله در امور سیاسی حزبی و نزاع و جدال»، «آزادی فکر و عقیده و وجدان و حقّ اِعلان وجدان و اِبراز عقاید و نظریات»، «مَحوِ حکمِ قتلِ مُرتدِ دینی»، «منع تعرّض و اعتراض به وجدان و عقاید نفوس»، «اصل بسیار مهمّ مشورت در جمیع امور»، «تساوی زن و مرد در ادایِ شهادت به عنوان شاهد»، «نهی از تنبیه بدنی و کودک آزاری»، «لزوم تک همسری و منع تعدّد زوجات»، «نهی از خشونت علیه زنان و کتک زدن ایشان»، «جواز ازدواج با پیروان دیگر عقاید»، «ادارۀ جامعه به صورت شورایی و بدون پروپاگاند و دسایس انتخاباتی و سیاسی و کاندیداتوری»، «لزوم انفاق به فقرا از هر دین و آیین»، «نهی از استغفار نزد دیگران»، «لزوم رأفت و رحمت به حیوانات و جمیع موجودات و از جمله نهی از آزار و فشار و ستم بر حیوانات»، «نهی از اعتراض به دیگران»، «نهی از نژادپرستی»، «نهی از انتقام»، «نهی از تقیّه و کتمان عقیده»، «عمل به موجب نصوص صریحۀ کتاب و نهی از حدیث سازی و استناد به روایات»، «برداشت بهائی از روابط جنسی بر این عقیده استوار است که عفّت و عصمت باید هم از طرف مرد و هم از طرف زن کاملاً رعایت گردد و این امر صرفاً مربوط به زنان نیست بلکه مردان نیز مانند زنان باید قبل و بعد از ازدواج عفیف باشند»، «نهی از حمل سِلاح»، «نهی از خرید و فروش غلام و کنیز و برده»، «نهی از نزاع و جدال و قتل و فساد»، «نهی از جهاد دینی»، «منع خشونت و ترور»، «منع استفاده از روش های قهرآمیز در امور»، «نهی از فحش و لعن و نفرین و آنچه انسان را مکدّر می سازد»، «حکم عمران و آبادانی شهرها و روستاها و محیط زیست و منع تخریب آن»، «تأکید در لزوم بهداشت و نظافت و اعتدال و تناسب در جمیع امور از جمله در تغذیه»، «نهی از ورود بی اجازه به خانۀ کسی»، «نهی از دست بوسی و اِنحناء و تعظیم و به خاک افتادن و سجده بر دیگران»، «نهی از بالای منبر رفتن»، «در اختیار خود نفوس گذاشتنِ طرز پوشش و لباس با رعایت اعتدال و وقار» و امثال آن.

با آرزوی احیاء مادّی و معنوی ایران عزیزمان

حامد صبوری

6 تیر ماه 1403

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

یادداشت ها:

1- رجوع شود به «تاریخچه تیم مورخ | ویژه برنامه ای که با مخاطبان ساخته شد» در این آدرس:

//www.youtube.com/watch?v=iqB5icxSE6w

و //movarekhpod.com و [email protected]

اعضاء تیم مورّخ: //movarekhpod.com/movarekh-team/

2- //www.youtube.com/watch?v=b4gk9ghzPHM

3- برای دیدن نمونه هایی از صدها نمونه، از جمله رجوع شود به:

- مقالۀ «صُورِ اِسرافیلِ مالِکِ اَنام؛ نتیجۀ بهائی ستیزی سال های ۱۳۳۴، ۱۳۴۲، ۱۳۵۷ ه. ش.» و یادداشت های مفصّل آن:

//velvelehdarshahr.org/node/338

- «بهاییان و حقوق شهروندی، این بار مولوی عبدالحمید» //www.tribunezamaneh.com/archives/334496

- «شهردار و رهبران دینی عکا در مراسمی مقام حضرت عبدالبهاء را گرامی‌ داشتند»

//velvelehdarshahr.org/node/599

- «باب؛ آرمان‌خواهی محبوب در غرب و مبغوض در ایران» //velvelehdarshahr.org/node/593

- «سربلندی ایران The Glory of Iran به مناسبت دویستمین سال تولّد حضرت بهاءُالله در طهران»

//velvelehdarshahr.org/node/578

- «رساله‌ی مدنیه؛ نقشه‌ای برای اصلاح ایران» //velvelehdarshahr.org/node/543

- «امرت را به قلم نصرت نمودی؛ تصویری از ظهور و پیام حضرت بهاءُالله»

//velvelehdarshahr.org/node/538

- «العلفی: دیانت بهائی مستقل است و 2000 بهائی یمنی جزو پیروان این دیانت هستند.»

//velvelehdarshahr.org/node/478

- «سبک پارانوئید در تاریخ‌نگاری ایرانی (دربارۀ نظریه‌های توطئه)» //www.aasoo.org/fa/articles/86

- «تأملی بر غفلت‌هايمان/ آیت الله عبدالحمید معصومی تهرانی» //velvelehdarshahr.org/node/451

- «ایرانی آباد، آزاد و مردم سالار در شامبرگِ ایلی نویز» //velvelehdarshahr.org/node/446

- «نفسی که (حضرت) باب را ملاقات نمود» //velvelehdarshahr.org/node/442

- «صد و چهل سالگی رسالۀ مدنیّه؛ محمد ارسی» //www.iran-emrooz.net/index.php/think/more/55308

- «نگاهی گذرا به آموزه های میرزا حسین علی نوری» //velvelehdarshahr.org/node/356

- «رضا علامه زاده: به شکستن یک تابو فکر می کنم» //velvelehdarshahr.org/node/221

- «علی کشتگر: بیدادی که بر تو رفته» //velvelehdarshahr.org/node/222

- ««سرکوب و کشتار دگراندیشان مذهبی در ایران»، اثر سهراب نیکو صفت، در دو جلد»

//velvelehdarshahr.org/node/218

- ««کنکاشی در بهائی ستیزی»، از سهراب نیکو صفت» //velvelehdarshahr.org/node/216

- «نظر پروفسور وارن واگار در بارۀ دیانت بهائی» //velvelehdarshahr.org/node/210

- «بیانیۀ اروین لازلو در بارۀ دیانت بهائی و نقش جامعۀ بهائی در وحدت و صلح جهانی»

//velvelehdarshahr.org/node/211

- «مصاحبه با دکتر سلی شاهور دربارۀ کتاب «مدارس فراموش شده»» //velvelehdarshahr.org/node/139

- «بهائیان و حکومت اسلامی | مسعود نقره کار» //velvelehdarshahr.org/node/156

- «بهائیت و نگرش به تمدن جهانی | راشل زرگریان» //velvelehdarshahr.org/node/162

- «با بهایی‌ها در مسیر زندگی» رضا فانی یزدی //rezafani.com/

- «باغبان» مخملباف

//rezafani.com/%d8%a8%d8%a7%d8%ba%d8%a8%d8%a7%d9%86-%d9%85%d8%ae%d9%85%d9%84%d8%a8%d8%a7%d9%81/

- «بیانیۀ اتحاد جمهوریخواهان ایران دربارۀ نقض حقوق شهروندی بهائیان» //velvelehdarshahr.org/node/157

- «بهائی ستیزی، سیاست رسمی جمهوری اسلامی ایران | سهیلا وحدتی» //velvelehdarshahr.org/node/153

- «درس هایی از پابرجایی تسلیم ناپذیر | اعلامیۀ حزب مشروطۀ ایران» //velvelehdarshahr.org/node/158

- «متن سخنرانی تاریخی استاد عباس میلانی در مورد وضع کنونی بهائیان ایران و پیشینۀ بهائی ستیزی در ایران»

//velvelehdarshahr.org/node/155

- «به نام حق و عدالت | حسن یوسفی اشکوری» //velvelehdarshahr.org/node/159

- «متن مصاحبۀ دکتر بهرام چوبینه دربارۀ جنبش بابیه (بخش اول)» //velvelehdarshahr.org/node/138

- «‌بهايی ستيزی و اسلام گرايی در ايران | محمد توکلی طرقی» //velvelehdarshahr.org/node/137

- «نظر عالِمی فلسطینی دربارۀ امربهائی» //velvelehdarshahr.org/node/13

- «سندی برای ایران عزیز» //velvelehdarshahr.org/node/50

- «رگ تاک» فاضل غیبی //kayhan.london/1398/01/06/150862/

4- نشر نقد فرهنگ، تهران، سال 1397 نشر اوّل، شابک9789649377889 شمارۀ کتابشناسی ملّی 16999-84م تیراژ 1000 نسخه، قیمت 80000 تومان. آدرس انتشارات نقد فرهنگ: پردیس، میدان عدالت، خ فروردین جنوبی، خ سعدی، مجتمع قائم 1، بلوک A2، واحد 203، تلفن 76276748، مراکز پخش: 66486535، 66967007، 66460099. طبق مصاحبۀ آقای عبدالکریمی با روزنامۀ سازندگی منتشر در کانال تلگرامی ایشان، رُمان «دُن کیشوت های ایرانی» را در فاصلۀ سال های 1381 تا 1384 نوشته است ولی مسؤولین وزارت ارشاد تا تاریخ فعلیِ انتشارِ آن اجازۀ نشر نداده بودند.

5- //velvelehdarshahr.org/node/592 و //velvelehdarshahr.org/storage/articleFiles/VelvelehDarShahr-5.pdf

پاسخ مزبور شامل این قسمت هاست: اوّل- شاملِ کلّیات و بحث و نقدی ضروری در مبانی فکری- فلسفی- دینیِ نویسنده برای نوشتن رُمان «دُن کیشوت های ایرانی» بر اساس متنِ رُمان و مصاحبه ها و مقالات ایشان دربارۀ آن. دوّم- شامل ملاحظۀ جزئیّات و بررسی صفحه به صفحۀ رُمان و توضیحاتی دربارۀ مطالبِ بعضی صفحات که ضروری به نظر می رسید و بررسی متن رُمان و کم و کیف و صحّت و سُقم داستان های آن. سوّم- تحت عنوانِ «ندای حضرت بهاءُالله»، شامل نصوص مبارکه ای از حضرت بهاءُالله و حضرت عبدُالبهاء و حضرت شوقی ربّانی ولیِّ اَمرِ دیانتِ بهائی، و بیتُ العدل اَعظم مرکز جهانی آئین بهائی. و بالاخره یادداشت های مهمّ مربوط به کلّ متن.

6- به عنوان نمونه مراجعه شود به: کتاب «نقد و بررسی جنبش اسلامی معاصر، نوگرائی دینی»، از حسن یوسفی‌اشکوری، به مناسبت صدمین سالگرد درگذشت سیّدجمال‌الدّین اسدآبادی، با هدف «نقد و بررسی جنبش‌های اسلامی معاصر»، مشتمل بر ده مصاحبه و گفت و گو با: مهندس بازرگان، ابراهیم یزدی، عبدالکریم سروش، سیّد محمّد مهدی جعفری، مجتهد شبستری، غلام عباس توسّلی، حبیب‌الله پیمان، عزّت‌الله سحابی، حجّتی کرمانی، موسوی بجنوردی و لطف‌الله میثمی. و نیز نگاه کنید به: میزگردِ «آغاز مواجهه مسلمانان با اندیشۀ تجدّد و توسعه در افکار دینی» در اینجا://bit.ly/31OYNzr و اینجا: //www.rahesabz.net/story/63024

7- آقای بیژن عبدُالکریمی در مصاحبه با روزنامۀ سازندگی گفت: «مسئلۀ اصلی من، که مسئلۀ اصلی بسیاری از اندیشمندان جهان اسلام در طی این دو قرن اخیر بوده است، این بود که امر معنوی در جهان معاصر چگونه چیزی می تواند باشد؟»

8- آقای عبدالکریمی امثال علی شریعتی را کسی می داند که شاخص های معنویّت آینده را نشان می دهد:

//bit.ly/2pk2lN0

ایشان شریعتی را مُراد خود می داند //www.rahesabz.net/story/63024و دو کتاب "شریعتی و آیندۀ تفکّر ما" و "نوشته‌های اساسی شریعتی"، نشر انتشارات نقد فرهنگ، را در همین زمینه نوشته است. وی می گوید: «شریعتی ادّعاهای دُن کیشوتی برای تغییر جهان را نداشت و بیش از همه سنّت گرایان مؤلّفه های جهان مُدرن را درک می کند و آن ها را به رسمیّت می شناسد... به اعتقاد من راه آینده بشر چه در سطح جهانی و چه در سطح ایران نه در نظام های تئولوژیک و نه در عقلانیت سکولار است. بشر روزگار ما هم از نظام های تئولوژیک خسته است و هم از عقلانیت مدرن. شریعتی به راهی فراسوی این هر دو فرا می خواند و به تفکر آینده دعوت می کند. جرم شریعتی این است که از آن ماست. درک شریعتی از دین وجودی است. او بصیرت هایی دارد و بسیار از زمانش جلو است. او ابعاد گوناگون سنّت را ساحات وجودی انسان می داند. ما استعداد خودمان را در خوانش متن از دست داده ایم، اگر این استعداد را کسب کنیم، فکر می کنم شریعتی بصیرت های بنیادینی در اختیار ما قرار می دهد....

//bit.ly/2PtjDBV

آقای عبدالکریمی طرفدار شریعتی است بطوری که مقدمۀ دُن کیشوتهای ایرانی را با سخنان او آغاز می کند:

//bit.ly/36b7WG2

آقای عبدالکریمی می گوید: «یکی از مشکلات روشنفکران، شاگردان و فرزندان شریعتی که خودِ من هم یکی از آنها هستم این است که در پس واژه های شریعتی می مانیم و به روح کلمات او پی نمی بریم. شریعتی در کنار احمد فردید شرقی ترین متفکّر جامعۀ ماست و این عنصرِ کم ارزشی نیست.»

//bit.ly/2p84qvv

و //www.cgie.org.ir/fa/news/219331 و //www.ion.ir/news/373661

9- کانال تلگرامی مهدی خزعلی.

10- بهائی ستیزانی همچون عبدالله شهبازی، موسی فقیه حقّانی، سیّد مصطفی تقوی، علی رجبی، سیدکاظم موسوی و ده ها نفر دیگر که مقالات امثال ویژه نامۀ ۶۴ صفحه ای شمارۀ ۲۹ «ایّام» روزنامۀ جام جم، مورّخ ۱۳۸۶/۶/۶و یا «فصل نامۀ شمارۀ ١٧» و قسمتی از «فصل نامۀ شمارۀ ٢٠» مؤسسۀ مطالعات و پژوهش های سیاسی را نوشتند.

11- ای کاش آقای عبدالکریمی در این شرایطی که جامعۀ بهائی ایران تحت ستم بهائی ستیزان جمهوری اسلامی ایران است، و رُمان ایشان به غلط جنبش بابی و بهائی را مصداق بارز دُن کیشوتیسم و دروغ پردازی و زادۀ خیالات و توهّمات بشری و دارای نتایجی عبث و بیهوده و کمیک- تراژیک معرفی کرده است و این خود می تواند بهانه ای برای ستم بیش تر بهائی ستیزان بر بهائیان باشد، برای رفع سوء تفاهم و جلوگیری از سوء استفادۀ بهائی ستیزان، از حقوق شهروندی بهائیان رسماً و علناً دفاع می کردند یا بکنند. و ای کاش دوستان تیم مورّخ هم حواسشان باشد که اجرای پادکست ردّیۀ آقای عبدالکریمی می تواند بهانه ای تکمیلی برای بهائی ستیزی در جمهوری اسلامی ایران باشد و هرچه سریع تر دامن خود را از این آلودگی پاک نمایند.

12- از نمونه های آن مراجعه شود به نظرات آقای عبدالکریم سروش.

13- //www.velvelehdarshahr.org/node/50 و چنان که در یادداشت شمارۀ 3 فهرستی ارائه شد، این حقیقت هم اکنون آشکار گشته است که بتدریج نفوس متفکر و منصفی پیدا شده اند که بدون تعصّب از دید خودشان تاریخ و تعالیم بابی و بهائی را مورد مطالعه قرار داده اند و نه تنها آن را مترقّی و مفید برای عصر جدید دانسته اند بلکه در این زمینه کتب و مقالات و سخنرانی هایی نیز منتشر کرده اند. به عنوان نمونه آقایان محمود صباحی جامعه شناس بدون اعتقاد دینی از یک طرف و عسکری یحیی زاده خطیر از معمّمین و علمای شیعه از طرف دیگر.از جمله رجوع شود به: //www.aasoo.org/fa/articles/3074 و

//www.youtube.com/channel/UC_Ps08YoFn8bX7mC7e0w8Vw

14- فایل //velvelehdarshahr.org/storage/articleFiles/VelvelehDarShahr-5.pdf

صص 26- 27 و 153- 154.

15- از جمله در سایت های زیر مطالعه کرد:

//issuu.com/jbahmardi/docs/persian_baha_i_magazine/1?ff

زندگی حضرت بَهاءُالله، روایتی تصویری//bahaullah.persian-bahai.org/

کتابخانۀ مراجع بهائی//reference.bahai.org/fa/

گلچینی از دستخط ها و پیام های بیتُ العدل اَعظم//www.payamha-iran.org/

سرویس خبری جامعۀ جهانی بهائی//news.persian-bahai.org/

وبسایت جامعۀ جهانی بهائی//www.bahai.org/fa/

عهد و میثاق//www.ahdvamisagh.org/

بهائیان ایران//www.bahaisofiran.org/