[i] هنگام واقعهء شاهرود و شهادت سه بهائی مزبور رئیس شهربانی آقای سرهنگ فاطمی بوده است؛ واقعهء كشته شدن دكتر برجیس در ١٤ بهمن ١٣٢٨ شمسی نیز بر اثر نقشهء قبلی دسته ای از مسلمین و با تحریك و تبانی شهربانی به ریاست همان سرهنگ فاطمی صورت گرفت؛ هنگام شهادت مهندس شهیدزادهء در بابلسر نیز همین آقای فاطمی رئیس شهربانی بوده است. (كتاب «منابع تاریخ امربهائی»، ازحسام نقبائی) در كتاب «اسرارالآثار»، تألیف جناب فاضل مازندرانی، صص١٨٧-١٨٩ راجع به واقعهء شاهرود چنین آمده است: «در این سنین اخیر جمعی از بهائیان مهاجر و ساكن در آنجا اجتماع روحانی كرده به تبلیغ پرداختند و هیجان و تعرّض قاسی عموم برخاست. نخست در چهارم مرداد ماه ١٣٢٢ه ش درِ حظیرةالقدس را آتش زدند و به دكان ولی سبحانی حمله برده به قصد كشتن ضرب وارد آوردند و او گریخته به شهربانی پناهنده گشت و شكایت نمود و رئیس شهربانی به وی چنین گفت من منتظر بودم نعشت را بیاورند. و نیز خیرالله نام از آنان مورد تعرّض قرارگرفت ولی از چنگ مهاجمین فرار كرد و رئیس شهربانی باز هم اقدامی ننمود تا در شب هفتم جمعی با بیل و كلنگ به خانهء طبیبان نام ریخته خواستند عمارت را خراب كنند ساكنین خانه دفاع نمودند و كاری نشد و رئیس شهربانی به آن جمع چنین خطاب نموده گفت: شما بی غیرتان بیعرضه نتوانستید یك خانه را بكوبید! و در آن مدت شكایات بسیاری شده بظاهر غائله آرام گرفت و چند تن جوانان بهائی سنگسری كه از قصبهء خود برای محافظت بهائیان و مدافعت از دشمنان به آنجا آمده پی دفاع سنگر بسته بودند غافل شده به سنگسر برگشتند تا در روز شانزدهم به خانهء یك نفر هجوم بردند و در روز هفدهم انبوهی كثیر به خانه و دكان هجوم نمودند و مظلومان به شهربانی پناهنده گشتند ولی رئیس عتاب كرده گفت چرا اینجا آمدید و آنان را خارج نمود و ناچار به خانهء خود پنهان شدند و اسدالله نادری كه در تنور خانهء خود مخفی گردید ظالمین ریخته سرش را به ضرب چوب و غیره شكافتند و مغزش را فرو ریختند وموهای سر را گرفته بیرون كشیدند و با چوب همی نواختند و كف زدند تا كشته گردید و به غارت پرداختند و محمد جذبانی را در خیابان به حال عبورش گرفته همی زدند و او گریخته به بالا خانهء منزل طبیبی پنهان شد هجوم برده او را از حجره بیرون انداختند و به قدری سنگ زدند كه تحت احجار پنهان ماند. آنگاه سنگ ها را پس كرده پاهای كشته را به طناب بسته آویزان كردند و حسن مهاجر را نیز به همین كیفیت كشتند و تقریباً پنج ملیون ریال غارت كردند و برخی را گلو به قصد بریدن مجروح ساختند و عده ای را مجروح نمودند و بهائیان از آن شهر گریخته به طهران رفتند و در حظیرة القدس جمع شدند و به اقدامات محفل ملّی بهائیان ایران رئیس مذكور شهربانی را به طهران كشیدند و چند تن از افسران بهر رسیدگی به شاهرود رفتند و نامه های شرح واقعه و طلب اقدام برای جلوگیری از نظائر آن از طرف محفل ملّی به تمامت مراكز و مراجع ملّی و دولتی پی در پی رفت ولی معاندین نیز به جدیت و اهتمام اقدام كردند و بالاخره نگذاشتند كه مجازات و قصاص صورت گیرد، بلكه در نشریات به ضدّ بهائیان واقعه را به عكس وقوع شهرت دادند.» همچنین مراجعه شود به یادداشت شمارهء ٦٥؛ و نیز دائرة المعارف جناب اشراق خاوری، ذیل عنوان دكتر برجیس.

[ii] مصابیح هدایت، جلد ٩، ص٥٢٦.

[iii] پاسخ یك یك اتهامات مزبور از جمله در سایت های //www.noghtenazar.org و //www.velvelehdarshahr.org و سایر سایت های بهائی موجود می باشد.

[iv] در مورد وی نیز به سایت «نقطه نظر»، مقالات مربوط به پاسخ ویژه نامهء جام جم مراجعه فرمائید.

[v] كتاب «جریان ها و سازمان های مذهبی ــ سیاسی ایران، ١٣٢٠-١٣٥٧» قسمتی از این كتاب كه نویسنده در آن به جعل اسناد توسط ساواك اشاره كرده، در ادامهء همین مقاله ضمن مطالب مربوط به مقالهء آقای منذر دربارهء شیخ حسن لنكرانی آمده است.

[vi] سایت //www.shahbazi.org در مورد مخدوش بودن اسنادساواك، خواندن مطلب زیر نیز قابل توجه است: «احمد احمد خود از مبارزانی است که در دوره رژیم پهلوی با گروه های مبارز بسیاری چون حزب ملل اسلامی، حزب الله و سازمان مجاهدین خلق همکاری و فعالیت داشت و به سبب آن چندین بار دستگیر، شکنجه و زندانی شد. در آخرین برخورد با مامورین ساواک نیز از ناحیه پا تیر خورد و مصدوم و معلول شد. کتاب خاطرات وی نیز توسط دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری چاپ شد و اکنون به چاپ ششم رسیده است. او که از نزدیک شاهد تغییر و تحولات جریان های مبارز سیاسی و گروه های مبارز بود و زندان، بازجویی و شکنجه را تجربه کرده است در مراسم رونمایی کتابش به موضوعی پرداخت که امروزه بسیاری از محققین و نویسندگان تاریخی به آن مبتلا هستند، او می پرسد: «اسناد، گزارشات و برگه های بازجویی به جای مانده از دستگاه پلیس امنیتی شاه یعنی ساواک، برای نوشتن تاریخ چقدر محل اعتنا و ابتنا است.» متن سخنرانی احمد در جشن رونمایی کتاب سازمان مجاهدین که در روزنامه‌ی شرق- ١٩شهریور، منتشر شده است را با هم می‌خوانیم: «...نویسندگان این مطالب بدانند که فردا باید نزد خدا جوابگو باشند...مبتنی بر گزارشات ساواک کتاب می نویسند و برای خودشان آن را مستند می کنند، من می خواهم بپرسم که این ساواکی ها که بودند اگر خوب بودند، چرا علیه آنها قیام کردید و چرا انقلاب شد اگر بد هستند، پس حرف ها و گزارشاتشان نیز بد است و غیر قابل اعتنا...ساواکی ها کسانی بودند که پول می گرفتند و کار می کردند، هر چه هم از دست شان بر می آمد می نوشتند، از همان ساعت اول دستگیری، فرد را کتک می زدند و شکنجه می کردند حتی اگر اعتراف و اطلاعی به دست نمی آوردند اما در گزارشی به بالا دست خود می نوشتند متهم در حال همکاری است تا به این ترتیب کم کاری و بی عرضگی خود را در اعتراف گرفتن بپوشانند، حال آیا می شود که چنین گزارشی را دال بر همکاری فرد دستگیر شده با ساواک و به نشانه خیانت منتشر کرد... این صحیح نیست باید شرایط و نحوه تهیه گزارشات توضیح داده شود...جالب اینکه برخی گزارشات ماموران ساواک از فعالیت افراد و گروه ها از اساس و پایه غلط است، آنها با این گزارشات دروغ به دنبال پول و یا ارتقای شغل بودند و ما امروز باید بدانیم که کدام گزارش را پایه تحقیق قرار دهیم و به کدام یک اعتنایی نکنیم که این امر مستلزم ظرافت هایی است... آی کسانی که قلم به دست دارید و تاریخ می نویسید به هوش باشید با این اسناد به جای مانده از ساواک به ورطه تاریخ سازی نیفتید... با توجه به این ظرایف است که من به محقق، نسخه پرداز و مستندنویس تاریخ توصیه می کنم که حواسشان جمع باشد و با آبروی افراد بازی نکنند، نکند که خدای ناکرده دشمنی که امروز دیگر وجود خارجی ندارد، اما با آثار به جای مانده از خود ما را به بی راهه بکشاند.» (۱۳۸۵/۰۶/۱۹)
/www.ketabnews.com/detail-2408-fa-19.html